Yeni kapasite tahsis yarışmaları yapılabilecek
Yarışmalar 2022’de hazırlanacak Türkiye Ulusal Enerji Planı doğrultusunda yapılacak
Görüşmelerine geçtiğimiz ay başlanan “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” TBMM Genel Kurulunda 21 Aralık 2021 günü yapılan görüşmelerde 294 kabul, bir ret ve 21 çekimser oy ile kabul edildi.
Düzenlemenin 33’üncü maddesi 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanununun, Arz Güvenliği başlıklı 20’inci maddesine yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı yeni santral yatırımları için kapasite tahsis yarışmaları yapılabilmesine yönelik hükümler de içeriyor.[1]
İlgili maddede yapılan değişiklik ile TEİAŞ’ın “Uzun Dönem Elektrik Enerjisi Üretim Gelişim Planı” hazırlama yükümlülüğü kaldırıldı.
Bunun yerine Enerji Bakanlığı tarafından Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Kurum görüşleri alınarak “Türkiye Ulusal Enerji Planı” hazırlanacağı hükmü getirildi.
Bakanlık ilkini kanun yürürlüğe girdikten bir yıl içinde hazırlayacağı bu çalışmayı her beş yılda bir güncelleyecek.
Bu planda orta ve uzun vadede enerji arz güvenliğinin temin edilmesi gerektiğinin belirlenmesi halinde de Bakanlık tarafından kapasite tahsis yarışmaları düzenlenebilecek.
Bu yarışmalar Türk Lirası olarak belirlenecek tavan fiyat üzerinden en düşük fiyatın teklif edilmesi usulü ile gerçekleştirilecek ve teklif edilen rakamlar üzerinden yarışma şartlarında belirlenen süreler içinde YEK Destekleme Mekanizması kapsamında alım desteği ödenecek. Bu yarışmaların şartnamesinde yerli malı kullanım şartları ve yükümlülükleri de yer alabilecek.
Bununla birlikte maddedeki TEİAŞ tarafından bölgesel sistem ihtiyaçlarına bağlı olarak yan hizmetler yönetmeliği kapsamında yeni üretim tesisi yaptırılması veya kapasite kiralanmasına yönelik ile kapasite mekanizması oluşturulmasına yönelik hükümler korundu.
İlgili madde değişiklikten sonra şu şekilde olacak;
Arz güvenliği
MADDE 20 – (1) Bakanlık, elektrik enerjisi arz güvenliğinin izlenmesinden ve arz güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınmasından sorumludur. Bu kapsamda, piyasada faaliyet gösteren lisans sahibi tüm tüzel kişiler Bakanlık tarafından arz güvenliğine yönelik belirtilen tedbirlere uymakla, tesis edilecek işlemlere katkı sağlamakla, ihtiyaç duyulacak bilgi ve belgeleri belirlenen sürelerde sunmakla yükümlüdür. Uzun dönemli Türkiye Ulusal Enerji Planı çalışması, ilki bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde olmak üzere her beş yılda bir Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Kurum görüşleri de alınmak suretiyle Bakanlık tarafından hazırlanarak yayımlanır. Bakanlık, Türkiye Ulusal Enerji Planı çalışmasını dikkate alarak orta uzun dönemde arz güvenliğinin sağlanmasını teminen kapasite tahsisi yarışmaları düzenleyebilir. Kapasite tahsisi yarışmaları kapsamında kurulacak üretim tesisleri için Bakanlık tarafından Türk lirası olarak belirlenecek tavan fiyat üzerinden teklif edilecek en düşük fiyat, yarışma şartlarında belirlenecek süre boyunca YEK Destekleme Mekanizması kapsamında uygulanır. Yarışma sonucunda oluşacak fiyatın yarışma şartlarında belirlenecek süre içerisinde güncellenmesine ilişkin usul ve esaslar, yerli malı kullanım şartları ve yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde alınacak teminatın irat kaydedilmesi ve uygulanacak diğer ceza ve yaptırımlar dahil olmak üzere yapılacak yarışmaya ilişkin usul esaslar ilgili yarışma şartnamesinde Bakanlık tarafından belirlenir. Bu madde kapsamında kurulacak üretim tesisleri için ön lisans ve lisans verme koşulları, iptali ve tadili ile ilgili hususlar Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
(2) Arz güvenliğinin temini için gerekli yedek kapasite de dâhil olmak üzere yeterli kurulu güç kapasitesinin oluşturulması ve/veya sistem güvenliğinin temini için güvenilir kurulu güç kapasitesinin korunması amacıyla yerli kaynaklara öncelik veren kapasite mekanizmaları oluşturulur. Bu mekanizmalar kapsamında TEİAŞ tarafından yapılması gerekecek ödemeler iletim tarifesi hesaplamalarında dikkate alınır. Kapasite mekanizmalarının oluşturulmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık görüşü alınarak Kurum tarafından düzenlenir.
(3) TEİAŞ, sistem güvenilirliğinin muhafaza edilmesini teminen ve yeterli kapasite olmaması nedeniyle oluşabilecek bölgesel sistem ihtiyaçlarını karşılamak üzere, yan hizmetler anlaşmaları kapsamında yeni üretim tesisi yaptırmak veya mevcut üretim tesislerinin kapasitelerini kiralamak amacıyla ihale yapabilir. İhaleler çerçevesinde TEİAŞ tarafından ödenecek kapasite kiralama bedeli sistem işletim fiyatına yansıtılmak suretiyle, enerji bedeli ise kullanım amacına bağlı olarak dengeleme ve uzlaştırma yönetmeliği çerçevesinde piyasa katılımcıları tarafından veya ticari yan hizmetler anlaşmaları kapsamında sistem işletim fiyatına yansıtılmak suretiyle karşılanır. TEİAŞ tarafından yan hizmetler anlaşmaları kapsamında kapasite kiralanması amacıyla yapılacak ihaleye ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
(4) Kurum, lisans verilen üretim tesislerinin gerçekleşmelerinin izlenmesinden, ilgili mevzuat kapsamında bu tesislerin öngörülen zamanda devreye girmesi için gerekli önlemlerin alınmasından, beş yıl içerisinde işletmeye girecek lisanslı yeni üretim kapasite miktarlarının Bakanlığa düzenli aralıklarla bildirilmesinden sorumludur.
