Türkiye’nin enerji dönüşümü için 2030’a kadar 45 milyar dolar finansman gerekebilecek

Shura Enerji Dönüşüm Merkezi Türkiye’deki yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarının finansman tarafını inceleyen bir çalışma yayınladı.

”Türkiye’de Enerji Dönüșümünün Finansmanı” başlıklı rapor Türkiye’de yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarının finansman ihtiyacının belirlenmesi ve finansal kuruluşlar, yatırımcılar ve kamuya yönelik öneriler sunma amacını taşıyor.

Çalışmadaki tespitlere göre 2002-2018 döneminde Türkiye’de enerji alanında, 3-3,5 milyar dolarlık bölümü enerji dönüşümü alanında olmak üzere ortalama olarak yıllık 5,5-6 milyar doları düzeyinde yatırım yapıldı.

Enerji sektörü bu yatırımların finansmanı için yıllık 3-3,5 milyar dolar düzeyinde kredi kullanırken, enerji dönüşümü yatırımları için kullanılan yıllık kredi miktarı 2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.

Enerji sektörünün 2018 sonu itibari ile toplam kredi yükümlülüğü, 45 milyar dolarlık bölümü orta ve uzun vadeli olmak üzere 57,4 milyar dolara ulaştı.

Bu yükümlülüğün 45,4 milyar dolarlık bölümünü, gayri nakdi krediler dahil olmak üzere yurt içinden, 12 milyar dolarlık bölümünü ise yurtdışından sağlanan finansman oluşturdu.

Çalışmada Türkiye’nin 2030’a kadar elektrik üretimi içindeki yenilenebilir kaynak payınının %50’ye ulaştırması ile Uluslararası Enerji Verimliliği Eylem Planı’nın (UEVEP) 2023 hedefleri kapsamında enerji dönüşümü için ihtiyaç duyulacak finansman miktarı konusunda da bir projeksiyon yapıldı.

Shura analizine göre Türkiye enerji sektörünün enerji dönüşümü alanındaki bu hedeflere ulaşabilmesi için geçen 16 yılda sağladığı yıllık finansman miktarının, gelecek 10 yıl içinde iki kata yakın artış göstermesi gerekiyor.

Shura öngörüsüne göre 2030’a kadar enerji yatırımları için 3,6 ila 4,5 milyar bölümü yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği olmak üzere yıllık 5,3 ila 7 milyar dolar finansman gerekiyor.

Raporda enerji dönüşümünün, iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum politikalarıyla birlikte ekonomi ve sanayi politikaları çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği belirtilirken, bu değişimin ekonominin bütününe yönelik etkileri olacak bir kapasite gelişimi ve gelecek on yılların önemli altyapı yatırımlarından biri olacağına da vurgu yapılıyor.

Shura çalışmasında Türkiye’nin etkin enerji dönüşümü için 5 eylem alanı belirleniyor ve alınacak önlemler şu şekilde belirleniyor.

Enerji dönüşümü perspektifinin ve piyasa mekanizmasının güçlendirilmesi

• Uzun vadeli enerji dönüşümü stratejisinin oluşturulması
• Kamunun enerji piyasasındaki düzenleyici rolünün güçlendirilmesi
• Piyasa derinleşmesini destekleyecek ve finansal öngörülebilirliği artıracak
  politika gelişiminin sürdürülmesi
• Yerel yönetimlerin enerji dönüşümü kapsamında üstlenebilecekleri rolün
  tanımlanması, yatırım ve finansman potansiyelinin genişletilmesi

Finansman kaynaklarının çeşitlendirilmesi

• Enerji dönüşümü, özellikle enerji verimliliğinin finansmanı için tanım geliştirilmesi
• Enerji dönüşümüne yönelik kaynakların etkin dağılımı için iklim fonları ve paketlerinin toplandığı, kamunun öncülük ettiği merkezi bir fon oluşturulması
• Uluslararası finans kuruluşları da dahil olmak üzere finans kuruluşları arasındaki koordinasyonu sağlayacak, kamu politikalarıyla uyumu kolaylaştıracak bir mekanizmanın oluşturulması
• Finans kuruluşları dışında kurumsal yatırımcılardan fon sağlamaya yönelik girişim sermayesi, “kitlesel fonlama” vb modeller için politika ve mevzuatın uluslararası örnekler de incelenerek enerji dönüşümünün finansmanı perspektifinden geliştirilmesi

Enerji Verimliliği Finansmanının Artırılması

• Enerji verimliliği uygulamaları için kuralların belirlenmesi konusundaki çalışmaların tamamlanması
• Enerji verimliliği finansmanı için ayrı bir tanımın geliştirilmesi
• Enerji verimliliği finansmanında finansman sağlayıcılar için destek mekanizmaları
• Finansmanda enerji performans sözleşmelerinin teminat olabilmesi
• Enerji verimliliği uygulamalarının finansmanında teminatlandırma için Kredi Garanti Fonu benzeri bir mekanizma oluşturulması
• Binalarda enerji verimliliği yatırımlarının mortgage kapsamına dahil edilmesi ya da mortgage benzeri ürün geliştirilmesine yönelik altyapı sağlanması

Yenilenebilir Enerji Finansman Modellerinin Geliştirilmesi

• Yenilenebilir enerji finansmanında, finansman sağlayıcılar için destek mekanizmaları
• Yenilenebilir enerjinin ayrı bir ürün olarak tanımlanması
• Mevcut yenilenebilir enerji portföyünün refinansmanı
• Mevcut yenilenebilir enerji portföyünden yaratılan fonların yeni yatırımlara yönlendirilmesi

Dağıtık Yenilenebilir Enerji Sistemlerinin Finansman Modellerinin
Geliştirilmesi

• Dağıtık sisteme yönelik daha yönlendirici bir kamu politikasının oluşturulması
• Dağıtık sistem yatırımlarının finansmanına yönelik kaynak sağlanması, portföyün ölçümlenebilmesi
• Çatı sistemlerine yönelik riskleri azaltıcı ürünler geliştirilmesi, sigortacılık ürünlerinin daha kapsayıcı hale getirilmesi, yatırım paketlerine finansmanla birlikte dahil edilmesi
• Dağıtık sistemde, iletim kaybında sağlanacak tasarrufun, birkaç yıl süreyle teşvik olarak kullandırılması

Ayrıntılı bilgi için; Türkiye’de Enerji Dönüşümünün Finansmanı