Türkiye’den Bir Garip ÇED Manzarası

‘Gerekmeyen’ ÇED’i dava açılınca hazırlanan projeyi yargı ÇED’siz olmaz diye durdurdu.

Rize İdare Mahkemesi, Rize’nin Salarha Vadisi üzerinde yapımı planlanan Ambarlık 1-2 Regülatörleri ve HES projesi için daha önce verdiği yürütmeyi durdurma kararını, bu kez gerekçeli olarak verdi. Redaş Elektrik firması tarafından başlatılan 9 MW’lık Ambarlık 1-2 Regülatörleri ve HES projesi için Rize İdare Mahkemesi daha önce ‘yürütmeyi durdurma’ ve ‘bilirkişi incelemesi’ kararları vermişti.

Mahkeme ODTÜ Jeoloji Bölümü’nden Prof.Dr. Zeki Çamur, ODTÜ Biyoloji Bölümü’nden Doç.Dr. Can Bilgin ve Hacettepe Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümünden Doç.Dr. S.Latif Sanin tarafından hazırlanan bilirkişi raporu ışığı altında , Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından proje için verilen ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararının ‘hukuka ve kamu yararına uygun olmadığı’ gerekçesiyle ‘Yürütmeyi Durdurma’ kararı verirken, kararda Anayasa’nın ‘Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı’ başlıklı 17. maddesi ile ‘Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması’ başlıklı 56.maddelerini dayanak gösterdi.

Uzmanlar tarafından hazırlanan bilirkişi raporunda Rize’nin içme suyu havzası olarak belirlenen Taşlıdere Vadisi üzerinde yapılması düşünülen Ambarlık projesi ile ilgili hazırlanan çeşitli dosya ve raporlarda bölgenin birçok özelliğinin görmezden gelindiği, eksikliler olduğu, çeşitli ölçüm ve kriterlerin yer almadığı belirtilirken, kararda şirketin bölgeye ilişkin hiçbir önlem çalışması yapmadığı ve şirketin bütün eksik taahhütlerine karşın bunlara yeterince önem vermediği de vurgulandı.

HES projesine ilişkin proje tanıtım dosyasının eksiklikler ve yanlış hesaplamalardan oluştuğu kaydedilen Mahkeme Kararının son kısmında ise ‘aynı dereden akan suyun Rize ve civarındaki pek çok belediyenin içme ve kullanma suyu olarak kullanıldığı’ belirtilerek; DSİ, Rize Belediyesi, İller Bankası ve İl Özel İdaresi’nden Salarha ve Paşaçur dereleri suyunun kullanımına ilişkin su temin planlarının da dikkate alınması gerektiğine işaret edildi.

Devirden Sonra ÇED Gerekli Oldu

Çevre ve Orman Bakanlığı Redaş Elektrik tarafından başlatılan projenin başlangıcında ÇED raporu gerekli değildir derken, mahkeme süreci devam ederken projenin İspanyol Essentium’un iştiraki olan Ambarlı Elektrik Üretim A.Ş.’ ye devri ve şirketin DSİ ile 2010 Şubat ayında Su Kullanım Anlaşması imzalamasının ardından aynı proje için ‘ÇED gereklidir’ kararı verdi. Rize Valiliği’de geçen ay firma tarafından hazırlanan ÇED Raporunun Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından kabul edildiğini duyurdu. Daha önce projenin iptali için davacı olan taraflar ise kararın ardından bu kez de raporun iptali için başvurdular.

Küçükçayır Köyü sakinlerinden Kazım Delal ve 5 akrabası tarafından açılan davanın Avukatlığını yapan Derelerin Kardeşliği Platformu gönüllü avukatlarından Remzi Kazmaz ise, yargının bir kez daha HES projelerine ‘dur’ dediğini söylerken şu şekilde konuştu;

“Bu projede olduğu gibi bütün HES projelerindeki dosyalar, raporlar ve çalışmalar eksikliklerle doludur. Söz konusu projenin yapılacağı bölge aynı zamanda Rize’nin içme suyu havzasıdır. Başta Rize olmak üzere, 9 belediye ile 26 köyün içme suyunun sağlandığı bir vadide HES yapılmak istenmesi, Rize nüfusunun su ihtiyacını bile karşılayamazken bu projenin geliştirilmesi ve buna izin verilmesi, bırakın yasaları, yönetmelikleri ve hukuku, akıldışı bir durumdur. Buradaki en önemli husus, devlet yetkilileri, bakanlık görevlileri ve İl Özel İdare yöneticilerinin içme suyu ihtiyacının karşılandığı bir vadide böyle bir projeye izin vererek adeta görevlerini kötüye kullanmaları noktasıdır. Asıl bu zihniyet cezalandırılmalıdır. Bu asalak ve kötü zihniyet hala bu dere üzerindeki kirli oyunlarına devam etmektedir. Kötü niyetli bu yöneticilerle ilgili yasal yollara başvuracağız. Biz dava açıyoruz, Mahkemeler lehimize karar vererek hem insanlığın geleceğini hem doğanın geleceğini kurtarıyor. Ama ne mahkemenin kararlarını ne de vatandaşın çığlıklarını dinleyen var. Mahkeme iptal ediyor, firma bir yolunu bulup ÇED Raporu alıyor ve yoluna devam ediyor. Yasalar, yönetmelikler, mevzuat ve hukuk kuralları altüst ediliyor. Bunu yapan, yapılmasına yol veren tüm yöneticiler hakkında bugünden itibaren ‘görevi kötüye kullanmak’ suçlamalarıyla ceza davaları açacağız”