Türkiye RES Projeleri Güncel Durumu
Türkiye rüzgar enerjisi sektörü, yeni projelerin devreye alınması yönünde yoğun geçen 2020 ve 2021 yıllarından sonra yaklaşık 540 MW’lık kurulumla son yılların ortalamasının altında bir performansla 2023’ü tamamladı. Gelecek yıllardaki rüzgar enerjisi santrali kurulum tahminlerine ışık tutması amacıyla, Temmuz 2024 itibarıyla Türkiye’deki RES projelerinde güncel proje stokunu Rüzgar Enerjisi Dergisi’ndeki bu analizde incelemeye çalıştık.
Bu analiz, EPDK’nın Temmuz 2024 itibarıyla internet sitesindeki güncel verileri ve TÜREB Türkiye Rüzgar Enerjisi İstatistik Raporu Ocak 2024 verileri baz alınarak hazırlanmıştır.
Lisanslı RES projelerinden gelecek proje stoku
Türkiye’de halihazırda 301 adet lisanslı (yardımcı kaynak rüzgar projeleri dahil) rüzgar santrali projesi bulunmaktadır. Lisanslı bu projelerin 25 tanesi henüz işletmeye geçmemiş, yeni/sıfır proje olmakla birlikte kalan 276 RES projesi ise kısmen veya tamamen devreye girmiş veya kapasite artışı almış olan projelerdir. Türkiye genelindeki tüm lisanslı rüzgar projelerinin kurulu güç analizi aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu tabloya göre, Temmuz 2024 itibarıyla yaklaşık 3 GW’lık lisanslı rüzgar kapasitesi lisanslanmış fakat henüz işletmeye geçmemiştir.
| Türkiye Geneli Tüm Lisanslı Rüzgar Projelerinin Kurulu Güç Analizi | |||
| Kapasite | Lisanslı Kurulu Güç | İşletmeye Alınmış Lisanlı Kurulu Güç | Fark [ Lisanslı Fakat İşletmeye Alınmamış Kurulu Güç ] |
| Mekanik Kurulu Güç (MWm) | 15.742 | 12.766 | 2.976 |
| Elektriksel Kurulu Güç (MWe) | 14.853 | 12.055 | 2.798 |
Henüz işletmeye geçmemiş/kısmen işletmede olan farklı 152 lisanslı RES projesine ait yaklaşık 2,96 GW’lık bu proje stokunun proje bazlı incelemesi aşağıdaki tabloda yapılmıştır. Bu tabloda görüldüğü üzere, işletmeye girmemiş kapasitenin 2.3 GW kadar önemli bir kısmı kapasite artışları veya kısmı kabulü olan projelerde bulunmaktadır. İşletme halinde mevcut operasyonu olan bu projelerin enerji iletim hattı, şalt tesisi ve diğer altyapıları halihazırda mevcut olduğunda 2.3 GW’lık bu kapasite yatırıma en hızlı dönüşecek olan proje stokunu oluşturmaktadır.
| Henüz İşletmeye Geçmemiş Lisanslı RES Kapasitesinin Analizi | ||
| Lisanslı fakat İşletmeye Alınmamış Kapasitesi Olan Proje Sayısı | Lisanslı fakat İşletmeye Alınmamış toplam Kapasite (MWm) | |
| Türkiye Geneli Lisanslı fakat İşletmeye Alınmamış Kapasitesi olan Projeler | 152 | 2.976 |
| Türkiye Geneli Lisanlı fakat İşletme’ye girmiş kurulu gücü olmayan proje sayısı (Yeni/Sıfır Proje ) | 25 | 693 |
| Türkiye Geneli Lisanlı Fakat İşletme’ye girmiş kurulu gücü olan projeler (Kapasite Artışları / Kısmi Kabulü olan Projeler) | 128 | 2.283 |
Bu proje stokunun iller bazındaki dağılımı incelendiğinde Çanakkale, İstanbul ve Kırklareli illeri önümüzdeki yakın dönemde yeni rüzgar santrallerinin kurulumunda ilk üç ilimiz olacak olup, proje stokunun yaklaşık %25’i bu üç ilimizde toplanmıştır. Aşağıdaki tabloda önümüzdeki yakın dönemde rüzgar kapasitesini artırması muhtemel 20 ilimiz paylaşılmıştır. Bu 20 ilimizde toplamda 2.1 GW’lık yeni rüzgar kapasitesi kurulması beklenebilir.
| İl Bazında Lisanslı Rüzgar Projelerinin Kurulu Güç Analizi | ||
| İller | Fark [Lisanslı Fakat İşletmeye Alınmamış Kurulu Güç ] (MWm) | |
| 1 | ÇANAKKALE | 300 |
| 2 | İSTANBUL | 242 |
| 3 | KIRKLARELİ | 197 |
| 4 | SİVAS | 125 |
| 5 | SAKARYA | 123 |
| 6 | İZMİR | 108 |
| 7 | KIRIKKALE | 83 |
| 8 | BİLECİK | 82 |
| 9 | UŞAK | 82 |
| 10 | BALIKESİR | 77 |
| 11 | TRABZON | 72 |
| 12 | VAN | 72 |
| 13 | OSMANİYE | 69 |
| 14 | HATAY | 68 |
| 15 | ISPARTA | 66 |
| 16 | TEKİRDAĞ | 64 |
| 17 | AYDIN | 64 |
| 18 | MUĞLA | 64 |
| 19 | BURSA | 62 |
| 20 | ORDU | 60 |
Önlisans aşamasındaki projelerden gelecek proje stoku
Önlisans aşamasındaki RES projelerini depolamalı ve depolamasız projeler olarak iki farklı grupta toplayabiliriz.
Depolamasız RES projeleri, depolamalı RES projelerinden önce önlisansa hak kazanmış ve çoğunluğu YEKA 1, 2 ve 3 ihaleleri sonucu yatırımcıların geliştirdiği projelerden oluşmaktadır. Bu kategoride toplamda 60 farklı RES projesi 4.1 GW’lık bir proje stoku oluşturmaktadır.
Depolamalı RES projelerinde ise yaklaşık 263 proje ile toplamda yaklaşık 19 GW’lık bir proje stoku bulunmaktadır.
| Ön Lisans Aşamasındaki RES Projelerinin Kurulu Güç Analizi | |||
| RES Proje Tipi | Önlisans Durumu | Proje Sayısı | Toplam Kurulu Güç (MWm) |
| Önlisans RES (Depolamasız Projeler) (Çoğunluğu YEKA 1 / 2 / 3 Projelerinden oluşmaktadır) | Yürürlükteki Ön Lisanslar | 60 | 4.132 |
| Önlisans Depolamalı RES Projeleri | Yürürlükteki Ön Lisanslar | 247 | 17.890 |
| Değerlendirme Aşamasındaki Ön Lisans Başvuruları | 16 | 1.022 | |
Depolamasız RES projeleri geldiği ihalelere veya dönemlerine göre analiz edilirse aşağıdaki gibi bir tablo elde ediliyor. Burada hem proje sayısında hem de kurulu güç bazında en yüksek paya 2017 ve öncesi dönemde yapılan ihalelerden / başvurulardan gelen projeler sahip.
| Önlisans RES / Depolamasız Projelerin Kurulu Güç Analizi |
||
| Ön Lisans RES Projesinin geldiği İhale / Dönem | Proje Sayısı | Toplam Kurulu Güç (MWm) |
| YEKA 1 | 6 | 1.000 |
| YEKA 2 | 6 | 639 |
| YEKA 3 | 20 | 1.190 |
| 2017 ve daha öncesi ihale/başvuru dönemlerinden gelen projeler | 28 | 1.303 |
| GENEL TOPLAM | 60 | 4.132 |
Türkiye’deki RES projelerinde güncel proje stoku ve değerlendirmeler
Lisans ve önlisans aşamasındaki tüm projeleri bir araya getirmemiz durumunda gelecek yıllara ilişkin RES projelerine ilişkin toplamda 475 farklı proje ile 26 GW’lık bir proje stoku sektöre sunulmuş durumda.
| Türkiye’deki RES Projelerinde Güncel Proje Stoku | ||||
| Projenin Lisans Statüsü | Lisans / Önlisans Durumu | Proje Sayısı | Toplam Kurulu Güç (MWm) |
Depolamalı Durumuna Göre Toplam Kurulu Güç (MWm) |
| Lisanslı Projelerden Gelen Proje Stoku [Lisanslı Fakat İşletmeye Alınmamış Kurulu Güç] | Yürürlükteki Lisanslar | 152 | 2.976 | 7.108 |
| Önlisans RES (Depolamasız Projeler) [Çoğunluğu YEKA 1 / 2 / 3 Projelerinden oluşmaktadır.] | Yürürlükteki Ön Lisanslar | 60 | 4.132 | |
| Önlisans Depolamalı RES Projeleri | Yürürlükteki Ön Lisanslar | 247 | 17.890 | 18.912 |
| Değerlendirme Aşamasındaki Ön Lisans Başvuruları | 16 | 1.022 | ||
| TOPLAM | 475 | 26.020 | ||
Bu bilgiler ışığında, Türkiye’deki RES projelerinde güncel proje stoku hakkında şu değerlendirmeler yapılabilir:
Depolamalı RES projeleri henüz geliştirilme aşamasında olduğu için bu projelerden gelecek olan yaklaşık 19 GW’lık proje stokunun gerçekleşmesi, tüm izin süreçleri ve türbin tedarik süreçleri de göz önünde bulundurulduğunda 2027 ve sonrası yıllarda olması öngörülebilir.
Lisanslı ve önlisans RES (Depolamasız Projeler) projelerinden gelen 7.1 GW’lık projeler 2024, 2025 ve 2026 yılları içerisinde devreye alınabilecek yatırıma en yakın projeler olarak düşünülebilir. YEKA-1 projelerindeki gecikmeler göz önüne alındığında, bu kategoriden gelecek proje stoku 6.1 GW olarak kabul edilebilir.
TÜREB’in Türkiye Rüzgar Enerjisi Ocak 2024 İstatistik Raporu’na göre Türkiye’nin operasyonel RES kurulu gücü 12,482 MWm ve inşa halinde olan projelerin kurulu gücü ise 3,148 MWm’tır.
EPDK’nın Temmuz 2024 verilerine göre, Türkiye’deki operasyonel RES kurulu gücü 12,766 MWm’tır.
Bu iki veriyi birleştirdiğimizde yaklaşık 284 MWm güç 2024’ün ilk altı ayında devreye girmiş olup, güncel inşa halindeki kurulu güç 2,864 MWm olarak kabul edilebilir.
Lisanslı ve Önlisans RES (Depolamasız Projeler) projelerinden gelen 6.1 GW’lık proje stokundan güncel inşa halindeki 2.86 GW gücü çıkarıldığında 3.24 GW’lık proje stoku henüz yatırım aşamasına geçmemiştir.
Yatırım aşamasına geçememiş 3,24 GW’lık proje stokunun önemli bir kısmının önümüzdeki 6 ila 12 aylık süreç içerisinde yatırıma dönüşmesi beklenebilir.
Lisansız RES projelerinde de ciddi bir hareketlilik söz konusu olmakla beraber, projelerin pek çoğu düşük kapasitelere sahiptir. Bu alanda yer alan projelerin pek çoğu proje geliştirme aşamasında olup, yeni RES kurulumlarına yıllık katkısı 50 ila 100 MW mertebesinde olması beklenebilir.
Bu değerlendirmeler ışığında, 2024 yılındaki yeni RES kurulumlarının 1,000 MW’a yaklaşacağı, 2025 ve 2026 yıllarındaki yeni kurulumların ise, 1,000 ila 1,500 MW aralığında olacağı öngörülebilir.
Habib Babacan Hakkında
Türkiye rüzgar enerjisi sektöründe 2008 yılından beri profesyonel iş yaşamını sürdürmekte olan Habib Babacan, kendi girişimi olan Mature Capital’le sektördeki yatırımcılara rüzgar enerjisi sektöründe ve rüzgar projelerinde İş Geliştirme, Proje Geliştirme, Strateji Oluşturma ve Proje Devir (M&A) alanlarında danışmanlık hizmetleri sağlamaya devam etmektedir. Rüzgar Projelerinin Devirleri (M&A) alanına odaklanmış Mature Capital hakkında daha fazla bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.
https://www.maturecapital.com.tr
https://www.linkedin.com/company/mature-capital-m/
* Bu yazı ilk olarak Rüzgâr Enerjisi Dergisi’nde yayınlanmıştır.