Türkiye ölümcül sıcak dalgaları ile mücadelede yolun başında
Dr. Ümit Şahin bir an önce eylem planları hazırlanması gerektiğini söyledi
Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Dr. Ümit Şahin, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeni ile artan sıcak dalgalarının insan sağlığı ve hayatı üzerindeki tehdit seviyesinin Türkiye’de de yükselmekte olduğunu buna karşın Türkiye’nin bu tehdite karşı önlem almada henüz yolun başında olduğuna dikkat çekti.
Şahin Türkiye’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2011’de yayımlanan Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı ile Sağlık Bakanlığı tarafından 2015’te yayımlanan İklim Değişikliğinin Sağlık Üzerine Olumsuz Etkilerinin Azaltılması Ulusal Programı ve Eylem Planı’nda sıcak dalgaları hakkında sadece genel bilgiler olduğuna ayrıca sıcak dalgası nedeni ile yaşanan sağlık sorunları ve ölümler hakkında veri olmadığına da dikkat çekti.
Dr. Ümit Şahin yazarı olduğu “Sıcak Dalgaları: İklim Değişikliğiyle Artan Tehdit ve Sağlık Eylem Planları” raporunun toplantısında yaptığı konuşmada insan kaynaklı iklim değişikliğinin gerek dünyada gerekse de Türkiye’de sıcak dalgalarının sıklığının, süresinin ve şiddetlerinin artmakta olduğu dikkat çekerken, Türkiye’de de bir an önce gerekli çalışmaların başlatılması gerektiğini, bu konuda da başlıca sorumluluğun halk sağlığının geliştirilmesi ve koruyucu hekimlik çerçevesinde Sağlık Bakanlığı’nda olduğuna vurgu yaptı.
En kısa zamanda yetkili kuruluşların yerel yönetimler, üniversiteler, meslek ve uzmanlık kuruluşları ve sivil toplumla iş birliği yaparak ve pilot illerden başlayarak iller ve bölgeler düzeyinde Sıcak- Sağlık Eylem Planlarının hazırlanması için gerekli çalışmaları başlatması gerektiğini söyleyen Şahin ilk olarak şehirlere ve/veya bölgelere özgü uzun dönemli meteoroloji istatistiklerine ve sıcağın sağlık etkilerine dayanarak sıcak dalgası tanımlarının yapılması ve uyarı eşiklerinin belirlenmesi gerektiğinin altını çizdi.
Dr. Ümit Şahin’e göre sıcak dalgası tanımının belirlenmesinde ise Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün resmi istatistiklerinde söz konusu il için verilen uzun dönemli (en az 30 yıl) istatistiklerdeki en yüksek sıcaklık değerini 5°C aşan sıcaklıkların en az 3 gün sürmesi kriteri kullanılabilir.
Bu tanımın belirlenmesinin ardında hafif, orta ve şiddetli sıcak dalgalarına yönelik alarmlar ayrıca uydu verileri ve yerel demografik veriler kullanılarak kentin hangi mahallelerinde risk gruplarının (yaşlılar, yoksullar, uygun olmayan konutlar vb.) yoğunlaştığı alanlar belirlenebilir. Ayrıca Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak yapılacak haritalarla da risk altındaki grupları yakından izleyecek ve uyaracak takip sistemleri oluşturulabilir.
İklim değişikliği nedeniyle artan sıcaklıkların, kentsel ısı adalarının sıcak dalgaları üstündeki etkisini artıracağına da dikkat çeken Şahin, bu sorunun uzun vadede etkisini azaltmanın hayati öneme sahip olduğunu söylerken, bu soruna karşı alınabilecek önlemler konusunda da şunları söyledi;
“Daha fazla betonlaşmanın önlenmesi, çevredeki ormanların ve kent ormanlarının korunması, kent içi yeşil alanların korunması ve artırılması, refüjler, kaldırımlar, tramvay yolları, çatılar ve dikey alanlar dahil serinlemeyi sağlayacak toprak ve bitkilerle kaplı alanlar oluşturulması, yollarda ve ortak kullanım alanlarında gölge oluşturacak ağaçların ve diğer elemanların kullanılması alınacak uzun vadeli önlemler arasında sayılabilir. Ancak en belirleyici olan, kentsel yapıların, yolların ve ortak kullanım alanlarının şehir planlama ve kentsel tasarımın bilimsel ilkelerine uygun olarak termal konforu sağlayacak şekilde planlanmasına önem verilmesidir.’’
