‘Soğuyan kışlar buzullarla ilgili’
Yeni bir araştırma Avrupa, Kuzey Amerika ve Çin’de kışların daha karlı ve soğuk geçmesini buzulların erimesi ile açıklıyor
Küresel sıcaklık yükseldikçe, Kuzey buz denizinin buzullarla kaplı geniş alanları yaz ve sonbahar boyunca eriyerek her yıl biraz daha küçülüyor.
ABD ve Çin’den uzmanlardan oluşan bir ekip bu durumun rüzgârları nasıl etkileyerek daha karlı ve soğuk kışlara yol açtığını ortaya koyan çalışmalarını Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) adlı bilim dergisinde yayımladılar.
Ancak buzulların daha fazla erimesinin düzenli olarak soğukları artırıp artırmayacağı bilinemiyor.
2006 ve 2007 yazları arasında kuzey buz denizindeki buzullar rekor düzeyde küçüldü ve sonraki yıllarda bu alanlarda yeni buzul oluşmadı.
ABD Kar ve Buzul Kayıtları Merkezi’nin verilerine göre bu kış da aşağı yukarı 2007 yılının çizgisini izliyor.
En istikrarlı faktör
Yeni araştırma Avrupa’da giderek soğuyan kışlar ile buzulların erimesi arasındaki ilişkiye işaret eden ilk çalışma değil. Fakat bu ilişkinin önemini belirlemekte şimdiye kadar yapılan tüm çalışmaların ilerisine geçti.
ABD’de Atlanta’daki Georgia Teknoloji Enstitüsü ve Pekin’deki Atmosfer Fiziği Enstitüsünden uzmanların oluşturduğu ekip, gözlem ve bilgisayarda oluşturulan modeller yoluyla, bunun mekanizmalarına da ışık tuttu.
Ekibin başkanı Doktor Jiping Liu, BBC’ye bilgi verirken “Son dört kıştır üstüste ABD’nın kuzeyinin büyük bölümü ile Doğu Asya ve Avrupa’da sürekli ve normalin üzerinde bir kar yağışı var” diyor ve şöyle devam ediyor:
“Mümkün olan, örneğin El Nino gibi diğer hiç bir iklimsel faktörle bu durum arasında bir sebep sonuç ilişkisi bulamıyoruz, ama buzulların erimesiyle bu durum arasında bir ilişki görebiliyoruz.”
Sonbaharda Kuzey Buz Denizi’nin buzulları azalınca, bu ısıda bir artışa, atmosferin ısınmasına yol açıyor.
Bu ısınma, kutup bölgesi ile daha güneyde Atlas Okyanusu üzerindeki bölge üzerindeki atmosfer ısı farkının azalmasına sebep oluyor.Bunun sonucu olarak da normal olarak batıdan doğru daha yumuşak ve nemli hava akımları taşıyan kuzey jet rüzgarlarının hızı düşüyor. İşte son yıllarda Kuzey Amerika, Avrupa ve Doğu Asya’da kışların daha sert geçmesine yol açan döngü böyle yaşanıyor.
Araştırmacılar ayrıca Kuzey Buz Denezi’ndeki ekstra buharlaşmanın havadaki nem oranını daha da artırdığını ve bunun bir kısmının kara dönüştüğünü de ortaya koyuyorlar.
İngiltere Meteoroloji Dairesi yetkililerinden Adam Scaife çalışmanın bulgularına hiç bir itirazı olmadığını söyledi ve kendileri de dahil başka kuruluşların araştırmalarının da bu sonuçları teyid ettiğini belirtti.
Buna karşılık, Adam Scaife buzulların küçülmesinin kışları etkileyen bir çok faktörden biri olduğunu da vurguladı.
Geçen yıl Doktor Scaife’in de katıldığı bir başka araştırma güneşin parlaklığındaki küçük değişikliklerin kışları nasıl etkileyebildiğini ortaya koymuştu.
Adam Scaife buzul erimesinin kışların sertleşmesinde, güneş faktörü ya da El Nino faktöründen daha büyük değil, ama daha düzenli olarak değişmeye devam eden bir etken olduğunu söylüyor.
Kışlar soğuyacak
Hava basıncındaki değişiklikler de henüz etkisi tam olarak çözümlenemeyen bir başka faktör.
Bütün bilinemezlere karşın, son çalışmaya göre, Avrupa, Kuzey Amerika ve Doğu Asya’da önümüzdeki yıllarda, ortalama olarak kışlar muhtemelen onlarca yıldır eşi görülmedik ölçüde soğuk geçecek.
Bilgisayarda oluşturulan modeller 2016 ila 2060 yılları arasında Kuzey Buz Denizi’ndeki buzulların tamamen erimiş olabileceğine işaret ediyor.
