KKTC’de yenilenebilir enerji kurulumları geçici olarak durduruldu

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kurulu geçtiğimiz hafta yayınlanan duyuru ile durdurulan yenilenebilir enerji yatırım başvuruları ile ilgili bir açıklama yayınladı.^[1]

Kurulun açıklamasında ülkenin 404 MW olan kurulu gücü içinde mahsuplaşmalı izin miktarının 141 MW’a, kurulum miktarının ise 84 MW’ı geçtiği, ülkedeki elektrik tüketimi içindeki yenilenebilir enerji oranının da %8-9 düzeyine çıktığı bilgileri paylaşıldı.

Açıklamada ülkenin hemen her bölgesinde özellikle Alçak Gerilim Şebekesi’nde voltaj yükselmeleri yaşanmakta olduğu buna bağlı olarak kurulumlardaki inverterlerin devre dışı kaldığı ifade edilirken kurulum yapan firmaların bu sorun karşısında inverter çalışma gerilimlerini yükseltmesinin de trafolardaki gerilimlerin yükselmesine buna bağlı olarak da birçok binada elektrikli aletlerin regülatör olmadan çalışamayacak noktaya gelmesine neden olduğu bildirildi.

Bu şekilde devam edilmesinin ülkenin elektrik şebekesinin tamamen devre dışı kalmasına kadar uzanabilecek sorunlar yaratacağı kaydedilen açıklamada bunun için yapılması gereken Şebeke Stabilite Analizi çalışması ile yasal düzenleme değişikliklerinin tamamlanıncaya kadar yenilenebilir enerji yatırım başvurularının geçici olarak durdurulduğu ifade edildi.

Kurum tarafından yayınlanan açıklama şu şekilde;

Başvuruların Geçici Olarak Durdurulması hk. Yenilenebilir Enerji Kurulu’nun Açıklaması

Yenilenebilir Enerji Kurulu (YEK) olarak şebeke güvenliği dolayısı ile kamu yararını ön planda tutarak yenilenebilir enerji kurulumlarının ülke şebekesine zarar vermeden, sürdürülebilir bir yapıya oturtulması için YEK Tüzüğünde bir takım düzenleme ve değişiklik çalışmalarına başlamış bulunmaktayız.

Kurul üyelerinin dikkatine şebekede yaşanan voltaj problemleri gayri resmi bir sekilde gelmekteydi. Bunun üzerine 9 Nisan 2021 Cuma günü yapılan teknik toplantıda sıkıntıların sadece belirli bölgelerde değil ada genelinde yaşanıldığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda Kurul, yapılan teknik toplantıdan sonra gerçekleştirdiği Kurul toplantısında aldığı karar ile devam etmekte olan Tüzük yenileme çalışmalarının mevcut yaşanan voltaj sıkıntılarının yeni kurulumlarda ortadan kaldırılması ve olası spekülasyonlara fırsat verilmemesi gerekçeleri ile tüzük çalışmaları kısa süre içerisinde tamamlanana kadar, YEK izni başvuru sürecini geçici olarak durdurmuştur.

Ülkemizde 2014 yılından itibaren verilmeye başlayan YEK izinleri bir süre öncesine kadar konutlar için 7 kW ve 15 kW mahsuplaşmalı ve ticari kurum tüketicileri için ise 1,5 MW’a kadar mahsuplaşmalı olarak izinlendirilmekteydi. KKTC Şebekesinin esnek olmayan kırılgan yapısı ve şebekede artan sorunlar göz önüne alınarak mahsuplaşmalı izinlendirilmeler yaklaşık üç yıldan beridir kademeli olarak azaltılmıştır. Şu an konutlarda tek faz ve üç faz için sırasıyla 5 kW ve 8 kW mahsuplaşmalı, ticari kurum tüketicileri için ise 50kW’a kadar mahsuplaşmalı izinler verilmektedir. Sadece 404 MW kurulu güce sahip ülkemizde mahsuplaşmalı olarak verilen izin miktarı 141 MW’ı, kurulum miktarı ise 84 MW’ı geçmiş durumdadır. Ülkede tüketilen elektrik enerjisinin yaklaşık olarak %8-9’luk miktarı yenilenebilir enerjiden karşılanmaktadır.

Avrupa ve Dünya’daki bir çok ülkede, ülkemizdeki uygulamanın benzeri mahsuplaşmalı izinler şebeke sağlığı gözetilerek verilmemekte veya çok sınırlı şekillerde verilmekte; bunun yerine öztüketime dayalı, enerji verimliliğini de gözeten, şebekeye zarar vermeyecek izinlendirmeler devam ettirilmektedir. Yenilenebilir Enerji’nin şebekeye zarar vermeden çalışabilmesi için çok ciddi altyapı çalışmalarının ve şebeke analizlerinin yapılması olmazsa olmaz bir gerekliliktir.

Ülkemizde neredeyse her bölgede özellikle Alçak Gerilim Şebekesinde gerilim (voltaj) yükselmeleri yaşanmakta ve buna bağlı olarak çeşitli kurulumlarda inverterler (çeviriciler) devre dışı kalmaktadır. Konu sorunun çözümü ise kurulum yapan firmalar tarafından inverter çalışma geriliminin yükseltilmesi ile giderilmekte, bu da trafolarda gerilimlerin yükselmesine neden olmaktadır. Buna bağlı olarak ülkemizdeki birçok binada regülatör (düzenleyici) olmadan elektrikli aletler çalıştırılamaz noktaya gelmiştir. Bu sorunların görmezden gelinerek devam edilmesi durumunda, şebekenin tamamen devre dışı kalması ve ülke genelinde hiçbir sistemin sağlıklı çalışamamasına kadar uzanabilecek sorunlar yaratacaktır. YEK Kurulu olarak sorunların önüne geçilmesini sağlayarak sağlıklı bir şekilde yeşil enerjinin devamlılığının sağlanmasının temel amacımız olduğunu belirtmek isteriz. Tüm bu sorunların gözlemlenip, analiz edilebilmesinin yolu Şebeke Stabilite Analizinin yapılmasıdır. Fakat şu an itibari ile bu analizin KIBTEK tarafından yapılması kısa zaman içinde olası görünmemekte ve aynı zamanda bu yaşanan sorunlar için orta vadede çözüm imkanları olsa da kısa vadede bir çözümün olmasının mümkün olmadığı görünmektedir.

Bu izinleri düzenlemekle görevli olan Kurul olarak karar verme noktasında gerekli teknik verilere, altyapı eksikliklerinden dolayı sahip değiliz. Yeterli veri ve analiz sonucu olmadan kısacası görüş mesafesi sıfıra düşmüşken, son sürat yola devam etmenin yaratacağı olası riskleri Kurul olarak öngörmekteyiz. Bu risklerin en aza indirilmesi ve sürdürülebilir bir yenilenebilir enerji politikası için elimizdeki tek argüman yasal düzenlemelerdir. İlgili yasal düzenlemleri en kısa sürede tamamlayarak ülkemizde çok önemli bir sektör konumunda olan yenilenebilir enerji sektörünün güven içerisinde ve daha sağlam adımlarla gelişmesini ve yenilenebilir enerjideki kurulu gücümüzün planlı ve güvenli şekilde artırılması en önem verdiğimiz konuların başında gelmektedir. Tüm amacımızın temiz ve yeşil enerji kullanan bir KKTC olduğu bilinciyle, hem sektörü hem de kamu yararını ve şebekemizi koruyacak kararları en kısa sürede yapılacak Tüzük değişikliği ile Bakanlar Kurul’una sunacağımızı belirtir, bu süre zarfında tüm kamuoyunun ülke yararına yapılacak bu çalışmaya destek vermesini rica eder, saygılarımızla arz ederiz.

[1] Başvuruların Geçici Olarak Durdurulması hk. Yenilenebilir Enerji Kurulu’nun Açıklaması