Kayıp ve zarar fonunda mutabakat sağlandı
Fona yapılan taahhüt 700 milyon ABD Dolarını aştı
Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentinde 30 Kasım 2023 günü başlayan COP28 zirvesinin ilk gününde kayıp ve zarar fonu üzerinde mutabakat sağlandı.[1]
Bununla birlikte ilk olarak 1991 yılında yapılan çağrıya dayanan çabaların sonucu mutabakat sağlanan metinde, fona katkı gönüllük esasına dayalı olacak.
Fona ilk gün 420 milyon ABD Doları düzeyinde katkı taahhüdü yapılırken, taahhüt miktarı bugün itibariyle 700 milyon ABD Doları düzeyini aştı.
Fona şimdiye kadar Birleşik Arap Emirlikleri ve Almanya 100 milyon ABD Doları, Avrupa Birliği 145,6 milyon ABD Doları, Fransa ve İtalya 100 milyon Avro (100 milyon ABD Doları), Danimarka 25 milyon ABD Doları, Kanada 16 milyon ABD Doları, Amerika Birleşik Devletleri 17,5 milyon ABD Doları ve Japonya 10 milyon ABD Doları düzeyinde katkı taahhüdünde bulundu.
Birleşik Krallık’ta fona 20 milyon poundluk kısmı doğrudan fona olmak, diğer başka düzenlemeler için de 20 milyon pound olmak üzere toplamda 40 milyon pound (50 milyon ABD Doları) katkı sağlama taahhüdünde bulundu.
Zirvenin başkanlığını yürüten BAE Sanayi ve İleri Teknoloji Bakanı Sultan el-Cabir, alınan kararın şimdiye kadar taraflar konferansında şimdiye kadar ilk gününde bu şekilde bir karar alındığını dikkat çekerken bunun tarihi bir gelişme olduğuna vurgu yaptı.
Dünya Bankası krizi aşıldı
Gelişmekte olan 77 ülke bu yılın başlarında fonun gerek ABD ile çok yakın bağlantısı olması gerekse de bürokratik yavaşlığı nedeni ile Dünya Bankası tarafından yönetilmek yerine, bağımsız olması gerektiğini savunmuş ve görüşmelerden çekilme tehdidinde bulunmuşlardı.
Bu kriz metine Dünya Bankası’nın fonu beş yıllık geçici bir dönem için yöneteceğine dair ifadelerin eklenmesi ile aşıldı.[2]
İlk çağrı 1991 yılında yapılmıştı
1991 yılında Vanuatu, Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri (SIDS) adına iklim değişikliğinden dolayı tarihsel sorumluluklarının çok düşük olmasına karşın, etkilerinden en fazla etkilenen ülkelerin kayıp ve hasarının ele alınması çağrısında bulunmuştu. Bu çağrı 2007 yılında düzenlenen COP13’deki Bali Eylem Planı’nın yayınlanmasına kadar sonuç alan bir karşılık bulamamıştı.
2013’teki COP19’da ise Varşova Uluslararası Kayıp ve Hasar Mekanizmasını (WIM) kurulmaya karar verildi ve WIM işlevlerinin uygulanmasına rehberlik edecek bir İcra Komitesi (ExCom) kuruldu. Birkaç yıl sonra, 2015’teki COP21’de, Kayıp ve Hasar resmi olarak kabul edildi ve Paris Anlaşması’na 8. Madde olarak özel bir hükmün eklenmesiyle ele alındı.
Gelişmekte olan ülkeler 2016 yılında düzenlenen COP22’de mekanizmanın incelenmesi sonrası eylem ve desteğin artırılmasını talep ederken, bu çağrıyı 2019’daki ikinci inceleme sırasında COP25’te tekrarladılar.
Zirvede aynı zamanda bu ülkelere kayıp ve hasarlarını belirleyebilmeleri ve bunları giderecek eylem ve öncelikleri detaylandırabilmelerine yönelilk teknik destek sağlanması için Santiago Kayıp ve Hasar Ağı oluşturulmasına karar verildi.
2022’de düzenlenen COP27’de de, Kayıp ve Hasar için ilk özel fon kuruldu ve 24 gelişmiş ve gelişmekte olan ülkenin katılımı ile oluşturulan geçiş komitesi fonun operasyonel hale getirilmesi ve finansman düzenlemeleri için önerilerde bulunmasıyla ile görevlendirildi.
[1]
[2]
