Fosil yakıt ithali rekor düzeye ulaştı

Dünya – Naki BAKIR

Küresel ekonomiye ilişkin olumsuz bekleyişlerin kronikleşmesiyle geçen yılın son çeyreğinden itibaren tüketimde frene basılması, bu yıl ilk çeyrekte enerji dışındaki ürünlerin ithalatında ciddi bir düşüşe yol açtı. Ancak, Türkiye’nin ekonomi çarkını çevirmek için ihtiyaç duyduğu ve neredeyse tamamen dışa bağımlı olduğu petrol, gaz gibi enerji ürünlerine ödenen fatura ise hızlı büyümeye devam etti.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı veriler, enerji ürünleri hariç tutulduğunda ithalatın, bu yılın ilk çeyreğinde önemli oranda azaldığı, buna karşılık enerjide yüksek oranlı artışın sürdüğünü ortaya koydu. Ocak-mart döneminde enerji dışı ürünlerdeki dış ticaret açığında yüzde 50’ye yakın küçülme yaşanırken, enerji maddelerindeki açık yüzde 28 dolayında büyüdü. İlk çeyrekteki toplam dış ticaret açığının yüzde 62’si enerji ürünlerinden kaynaklandı.

Enerji dışı ithalat yüzde 7.4 azaldı

Toplam ithalatın dörtte üçünü oluşturan enerji dışı ürünlerdeki dış alım tutarı ilk çeyrekte, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7.4 azalarak 41 milyar 55.9 milyon dolar olurken, enerji ürünlerine ödenen fatura yüzde 24.8 büyüyerek 14 milyar 634.8 milyon dolara çıktı. Bu gelişmelerle üç aylık toplam ithalat yüzde 0.7’lik bir düşüşle 55 milyar 690.7 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Enerjinin, toplam ithalat faturasındaki payı bu dönemde yüzde 26.3’le rekor bir düzeye ulaştı.

Enerji ürünleri ithalatı bundan önce, kriz yılı 2009’un ilk çeyreğinde de yüzde 42.6 ile gerilemişti. Ancak aynı dönemde enerji ürünleri ithalatı da yüzde 36.6 ile düşüş göstermişti. İlk üç aylık dönemlere göre enerji ithalatı krizden çıkış yılı olan 2010’da yüzde 18.7, enerji dışı ürünler yüzde 37.9 oranında; 2011’de de enerji ürünleri yüzde 42.4, diğer ithalat yüzde 46.5 artmıştı.

Petrolün büyük bölümü “gizli veri” kapsamında

Enerji ürünlerinde üç aylık ithalat faturasının 10 milyar 179 milyon dolarla en büyük bölümünü, “gizli veri” kapsamındaki ham petrol ve ürünler oluşturdu. TÜİK, bazı istatistiklerin açıklanmasında, mevzuat gereği “gizli veri” kriterine uyuyor. Bireysel verinin toplulaştırılması ile oluşturulan veri tablosunun her hangi bir hücresindeki istatistiki birim sayısının üçten az olması veya birim sayısı üç ve daha fazla olduğu halde bir veya iki istatistiki birimin hakim konumda olması durumunda ilgili hücredeki veri “gizli” kabul ediliyor. TÜİK, gizleme uygulanarak aynı fasıl altında tek bir GTİP kodunda birleştirilen maddelere ait toplam değeri, sınıflamalarda ana grup toplamlarının kaybolmaması amacıyla “gizli veri” adıyla ayrı bir grup olarak açıklıyor. Söz konusu ithalat tutarının, yılın ilk üç ayında yüzde 27.1 artış gösterdiği dikkati çekiyor.

Ocak-Mart döneminde gizli veri kapsamına girmeyen petrol ve petrolden elde edilen ürünler ithalatı da yüzde 18.7 artışla 3 milyar 325.6 milyon dolar oldu. Aynı dönemde, doğal gaz ve mamul gaz ithalatı yüzde 4.5 artışla 725.7 milyon, taş, kok ve briket kömürü ithalatı yüzde 78.9 artışla 372.6 milyon, elektrik enerjisi ithalatı da yüzde 163.7 artışla 31.9 milyon dolar olarak gerçekleşti.