“Elektrik piyasalarının dönüşüme ihtiyacı var”

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından bu yıl 10’uncu kez düzenlenen IICEC Enerji Konferansı’nın açılışında bir konuşma yaptı.

Dönmez konuşmasında dünyadaki volatilitenin artmasının öngörülebilir politikaların önüne geçtiğini, örneğin yenilenebilir enerji maliyetleri düşse de arz-talep dengesizliği ya da bölgesel-küresel gelişmelerin fosil yakıtların fiyatlarında oynaklığa sebep olduğunu ifade ederken, Enerji Bakanlığı olarak küresel enerji düzleminde böyle bir kırılmayı kendi senaryolarında değerlendirdiklerini kaydetti.

Dünya ülkeleri tarafından belirlenen birçok eylem ve politikaya rağmen emisyon artışlarının yavaşlamasında en büyük etkenin ekonomik büyümenin yavaşlaması olduğunu savunan Fatih Dönmez, emisyon azaltımının ancak yeni Ar-Ge, inovasyon ve yeni teknolojiler ile çözülebileceğini düşündüklerini kaydetti.

Burada proaktif bir strateji izleyerek bakanlık bünyesinde start-up ve Ar-Ge süreçlerini başlattıklarını, Ocak ayında gerçekleştirecekleri bir sonraki etkinliğin ise Hidrojen Stratejileri üzerine olacağı bilgisini veren Fatih Dönmez, hidrojen teknolojilerinin enerji sisteminde daha fazla yenilenebilir kaynak barındırmanın yolu olabileceğine dikkat çekti.

Asıl büyük sorunun kömür ve fosil yakıtların geleceği olduğunu ifade eden Dönmez sürekli bir artış yaşanan kömür tüketiminin 1983 seviyesinin iki katına çıktığını, son 2-3 yıldır ise tüketimde bir gerileme olduğunu belirtirken, enerji yönetiminin analiz anlamında merak ettiğinin talebin petrol ve doğal gaz fiyatları ucuz olduğu için mi yavaşladığı veya kömür talebinin ikame fiyat esnekliğinin çok yüksek olabilir mi olduğunu, bu soruların cevabının da kömürün piyasada alacağı rolün gerekçesini oluşturacağını kaydederken, bu şekilde bir durum olduğu takdirde Türkiye’nin daha fazla temiz kömür teknolojileri için Ar-Ge yapması gerektiğini kaydetti.

Bakanlığın hidrojen stratejisinin yerli kömürden hidrojen üretimini de içereceğini söyleyen Fatih Dönmez şunları kaydetti;

Doğal kaynaklar stratejisinde çok bilinen bir yol izliyoruz. Yerli kaynaklarımız ile ne kadar kullanırsak Türk Lirası ile Dolar üretmiş oluyoruz. Bizim yerli işgücümüz ile Türk insanın en doğal hakkı ve varlığı olan, eğitim, sağlık, savunma gibi hizmetlere kaynak ayırmış oluyoruz.

Konuşmasında Avrupa Komisyonu Başkanı tarafından geçtiğimiz hafta açıklanan Avrupa Yeni Yeşil Düzen paketi hakkında da değerlendirmede bulunan Bakan Dönmez bu konuda şunları söyledi;

Geçtiğimiz günlerde Avrupa Birliği tarafından açıklanan Yeşil Yeni Düzen paketinin tanıtımını izledik.

İngilizcesi itibari ile 1933-1938 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulanan Yeni Düzen – New Deal – paketini anımsatan ve ve büyümekte zorlanan bir AB ekonomisini yeşil politikalar ve sınır korumacılığı ile hareketlendirmeye çalışan bu paketi takip ediyoruz.

Enerji daima bir kalkınma projesi olabilir. Fakat sınır vergileri, emisyon fiyatlaması ile ekonomideki yükler ve tüketici korkusu artırılarak daha uzun süreli bir düşük büyüme dönemi riski de oluşabilir.

Buna Avrupalı dostlarımız da dikkat etmesi gerekiyor.

Yenilenebilir enerjide kalkınma ve sanayi geliştirme stratejisi izlediklerini de kaydeden Fatih Dönmez bunun için YEKA modeli ile yerli bir sanayi inşa etmekte sonuna kadar kararlı olduklarını da ifade ederken, enerji sanayi stratejisini de Ar-Ge stratejisi ile eşgüdüm haline getirerek ve startup ekosistemini entegre ederek ‘Türkiye için Türkiye’ye özgü bir model” inşa edileceğini sözlerine ekledi.

Dijitalleşme ve yenilenebilir enerji kaynaklarının payının artması ile elektrik piyasalarının da dönüşüm geçirmesi gerektiğine de vurgu yapan Enerji Bakanı bu konuda şunları söyledi;

“Dünyadaki dijitalleşme süreci arttıkça fosil yakıtların kullanıldığı pek çok alanda dijitalleşme ve yenilenebilir kaynaklı enerjinin yaygınlaşması ile arz-talep dengesinde yeni bir dönem başlayacak.

Elektrikli araçlar buna en uygun örnek. Fosil yakıtların egemenliği 30-40 yıl içinde erimeye başlayacak

Burada önemli bir sorun da var. Dünyadaki elektrik piyasaları ve tasarımları bu kadar yenilenebilir kaynakları entegre etmeye hazır değil. Eğer tüm sistemin kalbi olan fiyatlama mekanizması doğru çalışmazsa sistemin hareket etme imkanı kalmaz. Bu sebeple elektrik piyasalarının bir dönüşüme ihtiyacı var.

Biz bakanlık olarak bunu öngörüyoruz. Uluslararası enerji ajansının elektrik güvenliği çalışmasına destek veriyoruz. Şubat ayında EPDK ile elektrik piyasalarının geleceği konferansını düzenleyerek şebeke, piyasa yapısı, tarife ve tüketici alanlarındaki konuları ve başlıkları çeşitli oturumlarda inceleyeceğiz.”

Bakan Dönmez konuşmasının sonunda klasik anlamda tasarruftan kazanç elde etmenin tüketicileri enerji verimliliği konusunda yeteri kadar motive etmediğini bu yüzden toplumda enerji verimliliğini teşvik edecek yeni mekanizmalar ihtiyaç olduğunu söyledi.