“EBRD doğal gaz yatırımlarını desteklemeyi sürdürmeli”
Bakan Fatih Dönmez doğal gaz yatırımlarının devamının yenilenebilir enerjiye geçiş süreci ve iklim değişikliği mücadelesi açısından gerekli olduğunu savundu
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez 4 Mayıs 2021 günü EBRD Başkanı Odile Renaud-Basso ve heyetiyle video konferans yöntemiyle bir araya geldi.
Bakan Fatih Dönmez görüşmede Türkiye’nin enerji alanında son yıllarda yaptığı çalışmalar ve sonuçları ile bakanlığının geleceğe yönelik projeksiyonları hakkında bilgi paylaşımı ve değerlendirmelerde bulundu.
Konuşmasında bazı Avrupa Birliği ve EBRD birliği üyesi ülkelerinin bankanın doğal gaz yatırımlarının finanse etmeyi durdurmasını savunduğunu öğrendiklerini kaydeden Dönmez, bankanın bu yönde hareket etmemesi gerektiğini dile getirdi.
Doğal gaz kullanımının yenilenebilir enerjiye geçiş sürecinde rekabetçi ortamın sürdürülerek, enerji arzında istikrarın sağlanması ile hane halkı ve işletmelerin enerji maliyetleri açısından gerekli olduğunu savunan Fatih Dönmez konuşmasının ilgili bölümünde şunları kaydetti;
Hazine ve Maliye Bakanlığımızdan bazı Avrupa Birliği ve EBRD üyesi ülkelerin bankanın doğal gaz kaynaklarına ilişkin yatırımlarının azaltılmasını ya da tamamen durdurulmasını savunduğunu öğrendik. Ancak diğer yandan Polonya, Yunanistan, Bulgaristan, Çekya, Macaristan, Litvanya, Romanya ve Slovakya gibi ülkelerin de doğal gaz kullanımının karbon emisyonunu diğer fosil enerjiye kıtlığına oranla ciddi olarak düşüreceğini ve yenilenebilir enerjiye geçişte karşılaşılacak maliyetlerde ciddi oranda düşüş sağlayacağını vurguladığını biliyoruz.
Bildiğiniz gibi yeşil dönüşüm çerçevesinde Avrupa Birliği yeşil mutabakatında daha düşük karbon içeriği ile doğal gazın Avrupa’da da bir geçiş kaynağı olarak muhafaza edilmesi planlanıyor. Özellikle hidrojen harmanlama, karıştırma gibi teknolojilerle doğal gazın daha verimli ve çevreci kullanımı da gündemde. Dolayısıyla ülkemiz, yenilenebilir enerjiye geçiş sürecinde rekabetçi ortamın sürdürülmesi ve enerji arzında istikrarın sağlanması ile hane halkı ve işletmelerin uygun fiyatlarla enerjiye ulaşmasını teminen doğalgaz altyapısına ilişkin Avrupa Birliği desteğinin ve finansal yardımların sürdürülmesi gerektiğine inanmaktadır.
Ülkemizin enerji ticaret merkezi olma hedefi yolunda enerji arz güvenliğinin temini, nihai tüketicilerin uygun fiyatlı enerjiye ulaşmasının sağlanması ve iklim değişikliğiyle mücadelenin sürdürülmesi adına doğalgaz sektörüne ilişkin yatırımlara EBRD’nin ve Avrupa Birliği’nin destek ve finansal yardımlarını sürdürmesi gerektiğini değerlendiriyoruz.
“Yenilenebilir enerji desteklerinin kademeli olarak kaldırılması ile yatırımlar piyasa koşullarında gerçekleşecek”
Fatih Dönmez Türkiye’nin teknolojideki ilerleme ve yatırım maliyetlerindeki gerilemeye bağlı olarak yenilenebilir enerji yatırımları için sağlanan desteğin azaltıldığı bilgisini verirken, bu desteklerin tamamen kaldırılarak yenilenebilir enerji yatırımlarının tamamen piyasa koşulları temelinde gerçekleşmesini öngördüklerini şu şekilde ifade etti;
Gelişen teknoloji ve azalan ilk yatırım maliyetleri nedeniyle yenilenebilir enerjiye yönelik 2005 yılından beri uyguladığımız gerek tarife gerekse de yerli aksam desteklerinde önümüzdeki 4 yıllık süreçte kayda değer bir azaltmaya gittik. Bu yılın başında Cumhurbaşkanı kararıyla 1 Temmuz 2021 tarihinden 2025 yılı sonuna kadar devreye girecek yenilenebilir enerji üretim tesislerine yönelik güncellenmiş destekleme mekanizmamız belirlendi.
Buna göre 5 yıl boyunca uygulanacak yerli aksam destek tutarları halihazırda uygulanan göre önemli ölçüde azaltılarak tüm tesis türleri için 8 kuruş yani, 1 dolar-sent seviyelerine düşürülmüştür.
Türk Lirası cinsinden belirlenen destek tutarları ayrıca çeyrek dönemlik olarak ÜFE, TÜFE ve kur değişimlerine göre güncellenecektir. Daha öncede olduğu gibi yatırımcıyı koruyan ve öngörülebilirliği önceleyen bir yaklaşım uygulamaya geçmiştir. Önümüzdeki dönemde desteklerin kademeli olarak kaldırılmasıyla yenilenebilir enerji kuruluşlarının tamamen piyasa koşullarında gerçekleşmesini öngörüyoruz.
EBRD desteklerinde ayrım gözetmemeli
Konuşmasında EBRD’nin yerli sanayi ekosistemin ve tedarik zincirinin desteklenmesi çerçevesinde Türkiye’deki tüm yenilenebilir enerji yatırımlarına ayrım gözetmeksizin destek vermesini önemsediklerinin altını çizen Bakan Dönmez, bu konuda ortak zemin bulunabilmesi için diyaloğun devamına ve önerilerin tartışılmasına açık olduklarını vurgulamak istediğini de sözlerine ekledi.
AB hibesi katkılı kredi programları geliştirilecek
EBRD işbirliği ile hazırlanan Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı kapsamında 2017-2020 döneminde 4,8 milyar dolar yatırım yapılırken, 1.2 milyar dolar tasarruf sağlandığı bilgisini de veren Fatih Dönmez, EBRD’nin kamu binalarında ve belediyelerde enerji verimliliği yatırımlarını desteklemesi ve özellikle kojenerasyon kapasitesinin gelişimine daha geniş katkı sunması önem arz ettiğini, ayrıca Avrupa Sürdürülebilir Kalkınma Fonu çerçevesinde EBRD işbirliği ile AB hibesi katkılı kredi programları geliştirilmesini planladıklarını da söyledi.
Bakan Dönmez bu konuda ise şunları kaydetti;
EBRD ile işbirliği içinde hazırlanan Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planımız ile 55 eylem planlanmış olup yürütülmektedir.
Geçtiğimiz haftalarda açıkladığım gibi sadece 2020 yılında enerji verimliliğine toplamda 635 milyon dolar yatırım yapılmış olup, maddi karşılığı 158 milyon dolar olan başka bir ifadeyle 451 bin ton eşdeğeri petrol tasarruf edilmiştir. 2017-2020 döneminde ise 4,8 milyar dolar yatırım yapılmış, 1.2 milyar dolar tasarruf sağlanmıştır.
Böylece eylem planı hedefleri yüzde 102 oranında gerçekleşmiştir. Bu çerçevede EBRD’nin kamu binalarında ve belediyelerde enerji verimliliği, yatırımların da desteklemesi ve özelikle kojenerasyon kapasitesinin gelişimine daha geniş katkı sunması önem arz etmektedir. Umuyorum ki önümüzdeki süreçte Bakanlığımız ile EBRD arasındaki işbirliğinin yaratacağı kaldıraç etkisiyle EBRD’nin ülkemiz enerji sektörü yatırımlarındaki rolü artarak devam edecektir.
Bilhassa hidrojen karbon yakalama ve temiz yanma, enerji depolama ve dijital altyapıların geliştirilmesinde de yine EBRD’nin finansman desteğinin rolünü önemli görüyoruz. Gerek bu alanlarda gerekse Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı ile uyum içerisinde geliştireceğimiz yeni Avrupa Birliği katkılı mali işbirliği programları ile ülkemiz enerji sektöründeki iyi bir yerde finansmanın da artarak devam etmesini arzu ediyoruz.
