50’inci madde kabul edildi

Kömürlü termik santral yatırımcılarına, halihazırda tamamlamış olmaları gereken çevre ve insan sağlığı yatırımları için 30 aylık süre uzatımı sağlayan yasa önerisini içeren torba yasa tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu tarafından 217’ye karşı 36 oyla 21 Kasım 2019 tarihinde kabul edildi.

TBMM’ye 24 Ekim 2019 tarihinde sunulan 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi‘ne sonradan 50’inci madde olarak ilave edilen düzenleme 31 Aralık 2019 tarihine kadar tamamlanmış olması gereken yatırımlar için son süreyi 30 Haziran 2022’ye uzatıyor.

Düzenlemeye göre yatırımcıların bu yükümlülükleri için iş termin planlarını 30 Haziran 2020 tarihine kadar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na sunmaları gerekiyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı da 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren bu yatırımları 4 ayda bir denetleyecek.

Denetimlerde sundukları plana uygun ilerlemediği tespit edilen yatırımcılara ise Çevre Kanunu’nda yer alan idari para cezaları 20 kat artırılarak uygulanacak, herhangi bir işin yapımının belirtilen süreden bir yıl geciktiğinin tespiti halinde ise santralin faaliyeti durdurulacak.

EÜAŞ ve 6 yatırımcının 13 Santrali yararlanacak

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan, 1 Kasım 2019 tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda gerçekleştirilen görüşmelerde düzenleme hakkında milletvekillerini bilgilendirmiş ve sorularını yanıtlamıştı

Tancan’ın açıklamasında verdiği bilgilere göre düzenleme, Türkiye elektrik üretiminde %17-18 düzeyinde pay sahibi olan, toplam kurulu güçleri 9.077 MW olan 13 santrali ilgilendiriyordu.

Bununla birlikte bu santrallerden 3 adedi halihazırda ilgili yatırıma başlamış ve Geçici Faaliyet İzin belgesini almış dolayısı ile Aralık ayı sonunda kapanma ihtimali bulunmuyordu.

Yatırımları çeşitli aşamalarda olsa da Geçici faaliyet İzni Belgesi almadıkları için kapanma ihtimali olan 10 santralin toplam kurulu güçleri ise 8.300 MW idi.

Bakan Yardımcısı Tancan tarafından verilen bilgilere göre EÜAŞ’a ait çalışmaları 2020 başında bitecek iki santral dışında, özel sektöre ait olan santraller yatırımcılarına göre şu şekilde;

Bereket Enerji; Çatalağzı Termik Santrali ve Yatağan Termik Santrali,

Ciner Enerji; Çayırhan Park Termik Santrali,

Çelikler Holding; Afşin Elbistan A, Seyitömer Termik Santrali, Tunçbilek Termik Santrali, Orhaneli Termik Santrali,

Konya Şeker Enerji; Kangal Termik Santrali, Soma Termik Santrali,

Limak Enerji ve İçtaş Enerji Ortaklığı; Kemerköy Termik Santrali, Yeniköy Termik Santrali.

Santrallere ceza uygulanamıyordu

Abdullah Tancan milletvekillerine yaptığı açıklamada bu santraller için 31 Aralık 2019 tarihine kadar yatırım yapma yükümlülüğü getiren, Elektrik Piyasası Kanunu’na eklenen Geçici 8’inci Maddede bu santrallere para cezası ve faaliyet durdurma cezası olmadığına dikkat çekerken, yeni düzenleme ile hem yılda 60 milyon TL’ye varan ceza hem de faaliyet durdurma cezası getirildiğini de ifade etmişti.

İlk süre uzatımı 2013 yılında sağlanmıştı

2013 yılında gerçekleşen kömürlü termik santral özelleştirmelerinin ardından Elektrik Piyasası Kanunu’nda 30 Mayıs 2013 tarihinde yapılan değişiklik ile EÜAŞ’ın sahip veya ortağı olduğu ile özelleştirme kapsamındaki santrallere çevre mevzuatının gerekli tuttuğu yatırımları tamamlamak için 31 Aralık 2018 sonuna kadar süre verilmişti.

Bu düzenlemenin sağlıklı çevrede yaşamanın temel haklardan olduğu gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesinin ardından Elektrik Piyasası Kanunu’na 17 Haziran 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak eklenen Geçici 8’inci Madde ile de süre uzatımı 31 Aralık 2019 tarihine uzatılmıştı.

Bu yılın Şubat ayında yine torba yasa ile 2021 yılı sonuna kadar sağlanmak istenen süre uzatım hakkı teklifi kamuoyu tepkileri sonunda geri çekilmişti.

MADDE 50– 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun geçici 8 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “31/12/2019” ibaresi “30/6/2022” şeklinde değiştirilmiş, fıkraya “üretim faaliyeti durdurulamaz ve” ibaresinden sonra gelmek üzere “çevre mevzuatına uyuma yönelik yatırımların gerçekleştirilmemesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanmaması nedeniyle” ibaresi ve ikinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümleler eklenmiştir.

“Ancak çevre mevzuatına uyuma yönelik yatırımlara dair yapım sözleşmesi ile iş termin planını 30/6/2020 tarihine kadar Bakanlığa sunmayan üretim tesisleri bu haklardan yararlanamaz. İş termin planı sunulan üretim tesisleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bu iş termin planına uyum açısından 1/7/2020 tarihinden itibaren dört ayda bir denetlenir. Yapılan her bir denetimde bu iş termin planına uygun olmadığı tespit edilen tesislere 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 20 nci maddesinde yer alan ilgili idari para cezaları yirmi kat artırılarak uygulanır. İş termin planındaki herhangi bir işin yapımının belirtildiği süreye göre bir yıl geciktiğinin tespiti halinde üretim tesisinin faaliyeti durdurulur. Bu madde kapsamında verilen idari para cezalarına karşı dava açılması cezanın tahsil işlemlerini durdurmaz.”

“GEÇİCİ MADDE 8 – (1) EÜAŞ veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile varlıklarına ve 4046 sayılı Kanun kapsamında oluşturulacak kamu üretim şirketlerine ve kamu üretim şirketlerine ait üretim tesislerine, bunlardan bu maddede yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce özelleştirilmiş olanlarla, yürürlük tarihinden sonra özelleştirilecek olanlar için de geçerli olmak üzere, çevre mevzuatına uyumuna yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanması amacıyla 31/12/2019 tarihine kadar süre tanınır. Bu süre zarfında ve önceki dönemlere ilişkin olarak bu gerekçeyle, EÜAŞ veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile varlıklarında ve 4046 sayılı Kanun kapsamında oluşturulacak kamu üretim şirketlerinde ve kamu üretim şirketlerine ait üretim tesislerinde, bunlardan bu maddede yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce özelleştirilmiş olanlarla, yürürlük tarihinden sonra özelleştirilecek olanlar için de geçerli olmak üzere, elektrik üretim faaliyeti durdurulamaz ve idari para cezası uygulanmaz. Çevre mevzuatına uyuma yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanmasına ilişkin usul ve esaslar bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde Bakanlık tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.”